Китоб ўқинг-инсон бўласиз

Биз биламизки, тафаккур миянинг бир нуқтасидаги фаолияти натижаси эмас, балки мия пўстлоғининг бир қанча нуқталари фаолияти ассоциацияси натижасидир. Бинобарин, тафаккурда, яъни фикр юритишда қатор ақлий жараёнлар – анализ, синтез таққослаш, абстракция, умумлаштириш ва бошқа жараёнлар фаол иштирок этади.

Китоб ўқинг-инсон бўласиз

Биз биламизки, тафаккур миянинг бир нуқтасидаги фаолияти натижаси эмас, балки мия пўстлоғининг бир қанча нуқталари фаолияти ассоциацияси натижасидир. Бинобарин, тафаккурда, яъни фикр юритишда қатор ақлий жараёнлар – анализ, синтез таққослаш, абстракция, умумлаштириш ва бошқа жараёнлар фаол иштирок этади. Шундан кейин биз улар натижалари асосида хукм, хулоса чиқарамиз, бир тўхтамга келамиз. Бизда муайян тушунча юзага келади, бунди мия пўстлоғининг ихтисослашган  хужайралари – нуқталари фаолияти ассоциацияланади. Демак, киска килиб айтганда, миянинг аклий-интеллектуал кобилияти шу ихтисослашган нукталарнинг канчалик ривожланганлигига боглик. Уни ривожлантиришнинг манбаи эса бу – китобдир. Инсон китоб мутолаа қилар экан, шу нуқталар жуда секин, сезилмас даражада ривож олиб боради. Чунки одам китоб ўқиш жараёнида ички нутқ билан бир вақтда фикр юритади. Қанча кўп фикр юритса, шунча кўп мия нуқталари такомил топади, ривожланади. Бу – хақиқатда ҳам нина билан қудуқ қазишнинг ўзгинасидир. Лекин ой-кунлар ўтади, йиллар ортда қолади, инсон китоб мутолаа қилишда давом этар экан, бора-бора мия ривожланиб боради. Ривожланган мия оддий одамни мураккаб инсонга айлантиради. Мураккаб инсон эса кўп кашфиётларга, кўп яратувчанликка, кўп доноликка қодир бўлади. Мени инсон қилган китобдир десалар хеч иккиланмай ишонинг.

Албатта, қанақа китоб ўқишга қараб миянинг у ёхуд бу нукталари ривожланади. Чунончи, бадиий китоблар хис-туйғуларни, турмуш машмашаларини ечишни, хаётий муаммоларни хал қилишни, гўзалликни севишни, ёмондан яхшини, адолатдан адолатсизликни, оқдан қорани ажратишни, меҳр қўйиш, севиш, нафратланиш, ғазабланиш каби хислатларни ўргатса, илмий китоблар фанларнинг қай бир сохасини ўргатади, билим беради, мияни ихтисослайди ва хоказо. Демак, бадиий китоб хаётга ўргатса, илмий китоб мутахассисликка ўргатади.

Азимжон КОСИМОВ